RNA

rna


Eukoryatik hücrelerde nukleus , mitekondri , kloroplast , ribozom , sitoplazmada bulunur. Prokaryotik hücrelerde ise ribozom ve sitoplazmada bulunur.. Yapıtaşları Adenin ,Guanin ,Urasil ve Sitozin’ dir.

Hücrelerde yapı ve özellik bakımından 3 tip RNA vardır
1-m-RNA ‘nın Özellikleri

• DNA üzerinde sentezlenir. Sentezine kalıp ödevi sadece tek zincir yapar diğeri tamamlayıcıdır.
  
• Tek zincirdir. Düz zincir halindedir.
  
• Anlamlı üçlü nucleotid dizisine kodon denir.
  
• Yapısındaki kodon sayısı en az sentezlenecek proteindeki aminoasit sayısı kadardır.
  

NOT : Alyuvarlarda DNA olmadığından yönetici molekül rolünü sentezlenmiş RNA’ lar yürütür. Ayrıca bazı yönetici molekül ve kalıtsal bilgileri taşıyıcı molekül RNA’ dır.
NOT : m-RNA’ nın okunması evrenseldir. Hayvansal protein sentezinde görev alan bir m-RNA bitki hücresine konursa yine hayvansal protein sentezler.

• m-RNA belirli bir protein sentezi için özelleşmiştir.
  
• m-RNA aynı tip proteinin sentezinde defalarca kullanılır. İhtiyaç bitince nucleotidlerde yıkılır.
  
• RNA çeşitleri içinde oran olarak en az olanıdır. %5
  
• Yapı özellikleri evrenseldir. Okunması da evrenseldir. (Transkripsiyon ve Translasyon)
  
• Nucleotid dizilimi genin tersi tamamlayıcı dizinin aynısıdır. (Timin yerine Urasil bulunur.)
  
• Sentezlenen m-RNA da gen bölgesinin ½ kadar nucleotit bulunur.
  
• Okunması AUG veya GUG ile başlar UAA , UAG , UGA kodon ları ile sonlanır .
  
• Bazı virüslerde kalıtsal bilginin saklanması ve yeni nesillere taşınmasını sağlar .
  
• Hücrelerde o an için var olan m-RNA çeşit sayısı
  

1. Hücre Karakteri
   
2. Aktif Gen Sayısı
   
3. Sentezlenecek Protein Çeşit Sayısı na bağlıdır.
   

• Bir türün farklı hücrelerinde var olan m-RNA çeşit sayısı farklıdır.
  
• Kalıtsal bilgi (Sentezlenecek proteindeki a .a . sayısı , çeşidi , yeri , sıralanışı) m-RNA’ da ki nucleotit dizilişine göre belirlenir.
  
• Kalıtsal bilginin hücrede kullanılması m-RNA aracılığıyla gerçekleşir.DNA ‘nın anlamlı nucleotit dizisi (Gen) den aldığı şifreye uygun olarak protein sentezine kalıplık eder.
  
• Yapısında zayıf H bağları bulunmaz.
  

2-r-RAN’ nın Özellikleri

• Ribozom ların yapısında bulunur.
  
• Nucleusta sentezlenir.
  
• Sitoplazmada toplam RNA nın %80 ‘i kadardır.
  
• Her çeşit proteinin sentezinde rol oynarlar.
  
• Defalarca kullanılırlar.
  
• Yapısında zayıf hidrojen bağları vardır.
  
• Protein sentez bilgisinin adım adım okunmasında rol oynarlar.
  
• m-RNA ve t-RNA nın ribozom lara bağlanmasını sağlar.
  

3-t-RNA’ nın Özellikleri

• En küçük (en az nucleotit içeren) RNA dır.
  
• Çözünür RNA dır.
  
• Belirli bir amino aside özelleşmiştir.
  
• Protein çeşidine özelleşme göstermez.
  
• Değişik protein sentezinde defalarca kullanılır.
  
• Amino aside özelleşme anti kodonla bağlantılıdır.
  
• Hücrede en az 20 çeşit t-RNA vardır. En çok 61 olması beklenir.
  
• Toplam RNA’ nın % 15’ ini oluşturur.
  
• Toplam 70 nucleotitden oluşmuştur.
  
• Yapısında zayıf H bağları bulunur.
  

RNA’ nın DNA ya Benzer Özellikleri

• DNA üzerinde sentezlenmesi.
  
• Organik baz olarak Adenin , Guanin , Sitozin in bulunması.
  
• Fosfodiester bağlarına sahip oluşu.
  
• m-RNA hariç zayıf hidrojen bağları bulunuşu.
  
• İnterfazda sentezlenmesi.
  
• Kalıtsal özelliklerinin oluşması ve yaşamsal olayların gerçekleştirilmesi.
  
• Nukleus kloroplast ve mitekondri de bulunuşu.
  

RNA’ nın DNA dan farklı Yönleri

• Tek zincir oluşu.
  
• Timin yerine urasil bulundurması.
  
• Sitoplazma ve ribozomlarda bulunması.
  
• İşlevi bitirdikten sonra yıkılması. (Hidrolizle)
  
• Daha küçük molekül yapıda olması.
  
• Kendini eşleyememesi.
  
• Yapı ve görev olarak 3 çeşit olması.
  
• Bölünme hariç her zaman sentezlenirler.
  

Nucleik Asitlerin Yaşam İçin Önemi

• En ilkelden (virüs) en gelişmiş canlıya kadar hapsinde vardır.
  
• Hücrenin en önemli ve en büyük organik molekülleridir.
  
• Hücredeki hayatsal olayları ( sentez , yıkım , hücre bölünmesi vb.) kontrol eder.
  
• Kalıtsal özelliklerin yeni hücrelere (nesillere) taşınmasından ve saklanmasından görevlidir.
  
• Yapı ,işlev ve fonksiyonları evrenseldir. (Bütün hücrelerde aynıdır.)
  

NOT
1-Evrimsel gelişimde önce RNA sonra DNA etkinleşmiştir.
Kanıtları:
• Santral doğmanın merkezinde yer alması
• Tek zincir olması
• Bütün canlılarda bulunması
• Kalıtsal bilginin saklanması ve yaşamsal olayların yürütülmesi
2-DNA da G-C çifti sayısının A-T çifti sayısından fazla oluşu denaturasyona dayanıklı olmasının nedenidir. Çünkü daha çok hidrojen bağı içerir.
3-Organik bazlar (Örn : Adenin ) DNA , RNA’ nın yanı sıra ATP , NAD , FAD , NADP’ ninde yapısında yer alırlar.